KONUŞMA VE DİL TERAPİSTİ ESMİRA KAZIMOVA RÖPORTAJI

Temmuz ayında Disleksi Vakfı eğitiminde tanıştığım 10 parmağın da 10 marifet olan, ayrıca çok da güzel olan genç bir eğitimci ile tanıştım. Eğitim süresince hem bilgisi, çalışkanlığı, mütevazi kişiliği, kocaman kalpliliği ile hepimizin gönlünü feth etmişti. Genç yaşında ciddi başarılara imza atması hepimizi şaşırtmış, tatlı dili ve kalbini hemen göstermesi sempatimizi kazandırmıştı. Kendisi ile biraz sohbet imkanı bulduğumda hikayesini dinlemek için can attığım insanlardan biri olmuştu. Yoğunluğu arasında röportaj teklifimi kabul etmesi de beni çok mutlu etmişti. Sonunda da bu güzel, başarılı bir iş kadını ( kendisi dil ve konuşma terapisti, aynı zamanda eğitmen, yazar, okulları ve gazetesi olan çok başarılı bir iş kadını), aynı zamanda çocuğuna öğretmen olan bir anne, evinde yardımcısı olmayan ve her şeye yetişebilen bir eş Esmira Kazımova röportajı sizlerle…

Vildan Açılan: Sizi tanıyabilir miyiz?

Esmira Kazımova: Azerbaycan Devlet Pedagoji Üniversitesin de 2001-2005 yılında, Rusya Saratov Devlet Üniversitesinde 2014-2017 yılında Master Logoped(dil-konuşma)okudum. Master tezim Otistik çocuklarda dil-konuşma problemleri ve bu problemlerin aradan kaldırılması oldu. İlk defa Azerbaycanı logoped ile farklı ülkelerde temsil ettim.18 den fazla çok farklı devlet Üniversitelerinin dil-konuşma bölümlerinde yayımlanan kitaplarda dil-konuşma problemi ile ilgili yazılarım çıktı. Dil-konuşma terapisti olarak farklı ülkelerin Üniversitelerin ve kurumlarının ödüllerine layık görüldüm. Azerbaycan da ilk dil-konuşma ve otizm sitesinin yazarı ve rehberiyim. 11 numaralı devlet okulunda ( zihinsel engelliler okulu) dil- konuşma terapistiyim. İlk otizm merkezinin kurucularındanım. İlk otizm el kitabı, down sendromu ve konuşma, konuşma problemleri kitabının yazarıyım. 2014 yılında Azerbaycan da ilk konuşma terapistleri forumu(kongre diyebiliriz.) düzenleyenlerdenim. Şu an Azerbaycan da Nitq İnkişaf Merkezinin başkanı, Otizm gazetesinin editörüyüm, Logoped.az sitesinin rehberi ve yazarıyım, Türkiye Disleksi Vakfının yazarı ve kurucularından biriyim. İzmir Nar taneleri merkezinde dil-konuşma terapisti süpervizörüyüm.

Vildan Açılan: Bu meslek’i nasıl seçtiniz?

Esmira Kazımova: Bu bir aşk ben de. Bu işin artık hastasıyım desem doğru olur. Çocukları konuşturmak ayrı bir zevk veriyor. Aileye bu sevinci yaşatmak beni mutlu ediyor. Çocuk ilk defa sesi ve kelimeyi çıkardığın da gözyaşlarımı tutamıyorum.

V.A: Konuşma ve dil sorunlarını temel olarak nasıl anlamalıyız?

E.K: Dört temeli var. Irsi-Konuşma merkezlerinde yaşanan sorunlar, Periferik artiküler problemler ve psiko-sosyal faktörler sebep olur.

V.A: Geç konuşma nedenleri neler olabilir?

E.K: Konuşmaya ihtiyaç duymamak. Yani anneler ve babalar çocuğunu koruyup her sesinin bir kelime gibi anlayarak çocuğa konuşmaya izin vermemesi, elektronik eşyalara fazla bağımlı olmak, sinir sisteminde olan problemler, emzik-biberonu çok kullanmak sebep olur ve işitme problemi(ama işitme problemini 7.-8. ayında çocuk da hissetmek mümkün. Bu zaman da işitme problemi görülürse ve müdahale edilirse çocuğun konuşmasına yardım etmek mümkün)

V.A: En sık görülen dil ve konuşma sorunları nelerdir?

E.K: Şu an en sık görülen dislaliya (seslerin düzgün söylenmemesi), kekemelik, konuşma gecikmesi ve alali (konuşmanın bir kısmını anlayıp hiç konuşmaması ve ya çok az konuşması. Bu konuşma merkezleri ile alakalı), disleksi ve disgrafi. (bizde disleksi-disgrafi yazılı konuşma problemi sayılıyor.)

V.A: Gideceğimiz konuşma ve dil terapisti nasıl olmalı? Bu konuda özellikle dikkat etmemiz gereken herhangi bir şey var mı?

E.K: En önemlisi diploması olmalı. Çünkü bizim işimiz de teori önemli. Bir kaç seminere katılıp bir kaç teknik bilmekle ben dil konuşma terapistiyim ve bu problemleri çözebilirim demek kendine saygı duyan hocaya yakışmaz. Vizyonunuz varsa o ayrı. Dil-konuşma terapisti daima aile ile işbirliği için de olmalı. Evde neler yapılması gerektiğini anlatmalı. Ben mesela derslerimde velinin olmasını çok istiyorum. Daima veliye ne yapılması gerektiği ile ilgili öneriler veriyorum.

V.A: Terapiye başladığımız da ne kadar süre devam edilebilir? Bu konu da bize net süre veren bir yer sizce güvenilir mi?

E.K: Süre, konuşma problemine, çocuğun performansına ve ailenin desteğine bağlı. Bazen çok uzun sürede olabilir. Elbette ki problem konuşma merkezine bağlıysa ve zihinsel engellilik fazlaysa süre bazen çok uzun oluyor ve sonuç istediğimiz gibi malesef olmuyor.

V.A: İlaç kullanılır mı? Tedavileri ile ilgili temel bilgileri nelerdir?

E.K: Hiç bir ilaç çocuğu konuşturmaz. Öyle bir ilaç keşfedilseydi dil-konuşma terapisti olmazdı. Ama dil konuşma probleminin nedeni konuşma merkezine bağlıysa nöroloji ise ilaçlar alınması önemli. Ama bu zaman ilaçla beraber dil-konuşma dersleri de aynı anda yapılırsa daha iyi sonuç alınacaktır. Çünkü artikülar çözümü ilaç ise konuşma merkezin de  hareketlenmeye sebep oluyor.

V.A: Artikülasyon, kekemelik gibi sorunların ortaya çıkmasında belli bir yaş var mıdır? Cinsiyete göre farklılık gösterir mi?

E.K: Kekemelik doğuştan gelen bir problem değildir. 2-5 yaş arasında ortaya çıkıyor. Kekeme kız çocuklarına bakarak erkek çocuklarında 4 defa az görünür. Ama artikülyasyonla ilgili böyle bir şey yok. Her bir veli’nin yaşa uygun sesin nasıl olduğunu bilmesi önemlidir.  Mesela r-l seslerini çocuk 5 yaşa kadar söylemiyorsa önemli değil. Ama 5 yaşında söylemeli. Yani çocuk 5-6 yaşının tamamına kadar bütün sesleri doğru düzgün söylemeli. Söylemiyorsa zamana bırakmak olmaz. Müdahale geç olursa dil-konuşma dersleri sonucu geç olacak.

V.A: Konuşma ve dil terapisin de bu zaman kadar yaşadığınız deneyimler den bazılarını bizimle paylaşır mısınız?

E.K: Dil konuşma derslerinde her bir hoca küçük motor becerilerine de üstünlük vermeli. Çünkü konuşma merkezleri ile küçük motor merkezi beyinde birbirine çok yakın. Nefes çalışırken çocuk mumu üfledi diye geçmemeliyiz. Mumu düzgün üflemesi ve üfleme uzunluğu çok önemlidir. Üfleme zamanı omuzlar kalkmamalı, yanaklar katiyen dolmamalıdır, oda temiz ve en esası çocuğun giyimi rahat olmalıdır.

V.A: Ailelere tavsiyeleriniz var mı?

E.K: Dil-konuşma terapistini seçtinizse güvenin. 3 ay çalışın size göstereceği bir sonuç yoksa terapistinizi değiştirebilirsiniz. .Ama en az 3 ay terapiste ve çocuğa zaman vermeleri önemli. Çocukları elektronik eşyalardan 3 yaşa kadar uzak tutmaya çalışın. Çünkü elektronik eşyalar çocukta tekli iletişime yol açar ve onun kelime dağarcığının artmasına izin vermez.

Emzik ve biberonlar maksimum 1,5 yaşına kadar kullanılmalıdır. Çünkü çocuğun artükülasyonun da problemler yaşanıyor ve elbette ki çiğneme-dil hareketlerinin kısıtlanması başlıyor. Seslerin çıkarılışına bir engel yaratıyor. En önemlisi de çocuğun ağzında emzik ya da biberon olduğu için çocuk konuşmaya önem vermiyor.  Çocukla konuşurken onunla beraber boy seviyesin de konuşmanız önemli. Çünkü çocuk seslerin ağızdan nasıl çıkması gerektiğini ilk baştan görmesi önemli. Çocuk konuşurken katiyen onu kesmeyin izin verin kelimesini sonuna kadar bitirsin. Verdiği sorulara cevap verin. Ama kesinlikle aynı soruya cevap vermeyin. İzin verin çocuk keşfetsin çevreyi ve farklı sorular düşünüp cevap alsın.

Sevgili Esmira Kazımova içtenlikle verdiği röportajı için çok teşekkür ederim. Ayrıca Konuşma - Dil terapisi ve Disleksi ile ilgili bilgilerini bizimle paylaşacağının da müjdesini verelim.